Belli şartlarda yani belli sıcaklık ve basınçta belli miktar çözücüde çözünene madde miktarı Çözünürlük olarak adlandırılır.
250C sıcaklık ve 100gr Suda çözünebilecek maksimum çözünen miktarı O maddenin Çözünürlüğü olarak adlandırılır
Örneğin; 250C de 100 gr suda yemek tuzunun çözünürlüğü 36 gramdır.
250C de tuzun çözünürlüğü 36gr/100gr su olarak gösterilir.
250C de 100 gr suda 36 gr tuz çözünürse
” 150 gr suda 54 gr tuz çözünür
” 200 gr suda 72 gr tuz çözünür
” 250 gr suda 90 gr tuz çözünür
” 300 gr suda 108 gr tuz çözünür
” 50 gr suda 18 gr tuz çözünür
” 25 gr suda 9 gr tuz çözünür
Ψ Çözünen ile çözücü arasında doğru orantı ile işlem yapılabilir,ama sıcaklıkla doğru orantı kurularak işlem yapılmaz.
ÇÖZÜNÜRLÜK GRAFİKLERİ
- Çözünürlük Soruları genelde graffikle sorulur.Çözünürlük grafiklerinde;
- X ekseninde sıcaklık belirtilir.
- Y ekseninde ise çözünen madde miktarları yazılır.
- Y ekseninde Çözünürlük gr/100cm3 su yazan yerde,
Çözücü türü ve çözücü miktarı belirtilir.Mesela aşağıdaki grafikte
100cm3 su→Burada Çözücü Sudur ve Hacmi 100cm3 tür
Suyun özkütlesi dsu=1 gr/cm3 tür.
Yani ; 1cm3 hacimli suyun kütlesi 1gr dır
100 cm3 hacimli suyun kütlesi 100gr olur
Su için 100 cm3 yerine 100gr alabiliriz
Civanın özkütlesi dciva=13,6 gr/cm3 tür.
1cm3 hacimli Civanın kütlesi 13,6 gr dır
100 cm3 hacimli suyun kütlesi 1360 gr olur
Civa için 100 cm3 yerine 1360 gr alınır.
Yukardaki daki grafiğe göre;
400C de 100 gr suda 8 gr A maddesi çözünür
” 200 gr suda 16 gr A maddesi çözünür
500C de 100 gr suda 12 gr A maddesi çözünür
” 300 gr suda 36 gr A maddesi çözünür
600C de 100 gr suda 16 gr A maddesi çözünür
” 400 gr suda 64 gr A maddesi çözünür
SORU:
a) 400C de 300 gr suda kaç gr A maddesi çözünür?
400C de 100 gr suda 8gr A maddesi çözünürse
300 gr suda X .
X=24 gr A çözünür
b) 400C de 12 gr A maddesi kaç gr suda çözünür?
8gr A maddesi 100 gr suda çözünürse
12 gr A maddesi X .
X=150 gr Suda çözünür
c) 500C de 250 gr suda kaç gr A maddesi çözünür?
100 gr suda 12gr A maddesi çözünürse
250 gr suda X .
X=30 gr A çözünür
d) 500C de 42 gr A maddesi kaç gr suda çözünür?
12 gr A maddesi 100 gr suda çözünürse
42 gr A maddesi X .
X=350 gr Suda çözünür
Çözeltide… Tipi Sorular
- Suda değil de Çözeltide diye sorulduğunda yalnızca suyu almayacağız.Çözüneni de ekleyerek orantıya katacağız.
SORU:
a)400Cde 216gr Çözeltide kaç gr A maddesi çözünür (Grafik 1)
400C de 100 gr su + 8 grA= 108 gr çözelti olur
108 gr çözeltide 8gr A maddesi çözünürse
216 gr çözeltide X .
X=16 gr A çözünür
b) 500C de 168 gr Çözeltide kaç gr A maddesi çözünür?
500C de 100 gr su+12 grA= 112 gr çözelti olur
112 gr çözeltide 12gr A maddesi çözünürse
168 gr çözeltide X .
. X=18 gr A çözünür
c) 600C de 58 gr Çözeltide kaç gr A maddesi çözünür?
600C de 100 gr su+16 grA= 116 gr çözelti olur
116 gr çözeltide 16gr A maddesi çözünürse
58 gr çözeltide X .
X=8 gr A çözünür
Doymuşluk Soruları
Örnek:
350C de elimizde 300 gr su ve 100 gr A maddesi bulunuyor.
Çözeltiyi doygun hale getirmek için neler yapabiliriz?(T sabit)
» Önce elimizdeki 300gr su için kaç gr A gerekir onu bulalım..
350C de
100 gr suda 40 gr A maddesi çözünürse
300 gr suda X .
X=120 gr A çözünür
Ama elimizde 100gr A var.Çözelti Doymamıştır.
Doymuş hale getirmek için;120-100=20 gr A eklememiz gerekir(1.alternatif )
» Sonra elimizdeki 100gr A için kaç gr su gerekir onu bulalım..
350C de
100 gr suda 40 gr A maddesi çözünürse
. X 100 gr A maddesi çözünür
X=250 gr Su olması gerekir
Ama elimizde 300gr A var..Doymuş hale getirmek için;
300-250=50 gr Suyu uzaklaştırmamız, buharlaştırmamız gerekir(2.alternatif)
»Doymamış bir çözeltiyi doymuş hale getirmek için ;
- Çözünen(Tuz)eklenebilir
- Çözücü(su)uzaklaştırılabilir.
»Aşırı Doymuş bir çözeltiyi doymuş hale getirmek için ;
- Çözücü(su)eklenir
- Çözünen(Tuz)uzaklaştırılır)……..Pratikte zordur
Sıcaklık Değişimi Soruları
Örnek:
800C de elimizde 300 gr su ve onun doygun çözeltisi bulunuyor.?
a) 800C de elimizde kaç gr A bulunur?
800C de
100 gr su içeren doygun çözeltide 24 gr A bulunursa
300 gr su içeren doygun çözeltide X .
X=72 gr A bulunması gerekir.
800C de elimizde 300 gr su ve 72 gr A bulunuyor
b) Sıcaklık 700C ye düşürülürse kaç gr A çöker,Çökmemesi için kaç gr su eklenir?
700C de 100 gr suda 20 gr A maddesi çözünürse .
300 gr suda X .
X=60 gr A çözünür
Elde72 gr var 60 gr A maddesi çözünür, kalan 12 gr A maddesi ise çöker.
700C de
20 gr A maddesi için 100 gr su gerekirse
12 gr A maddesi için X .
X=60 gr Su eklemek gerekir.
c) Sıcaklık 600C ye düşürülürse kaç gr A çöker,Çökme olmaması için kaç gr su eklenir?
600C de
100 gr suda 16 gr A maddesi çözünürse
300 gr suda X .
X=48 gr A çözünür
Elde72 gr var 48 gr A maddesi çözünür, kalan 24 gr A maddesi ise çöker.
600C de
16 gr A maddesi için 100 gr su gerekirse
24 gr A maddesi için X .
X=150 gr Su eklemek gerekir.