Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler Sıcaklık Basınç Ortak iyon Etkisi Madde Türü

Çözünürlüğe etki eden faktörler genel olarak;

1.Sıcaklık,

2.Basınç

3.Madde Cinsi

4.Ortak İyon Etkisi

sayılabilir.

Detaylı olarak incelelim.

sıcaklık arttıkça çözünürlük artar mı,

1.SICAKLIK ( Sıcaklığın Çözünürlüğe Etkisi)

Sıcaklığın Çözünürlüğe Etkisi iki başlıkta incelenir;

a) Endotermik Çözünmelerde Sıcaklığın Çözünürlüğe Etkisi

Katı sıvıların çözünmeleri genelde endotermik yani ısı alarak gerçekleşir. Şekerin ve tuzun suda çözünmesi gibi çözünmeler endotermik çözünmelerdir,

Endotermik Çözünmelerde genelde Sıcaklıkla Çözünürlük arasında doğru orantı vardır

SICAKLIK α ÇÖZÜNÜRLÜK

Sıcaklık Arttıkça Çözünürlük Artar .

Sıcaklık Azaldıkça Çözünürlük Azalır

» Endotermik çözünmelerde En İyi Çözünürlük Yüksek Sıcaklıkta gerçekleşir.

» Şekerin sıcak suda daha çok, soğukta daha az çözünmesinin sebebi budur .Endotermik şekilde çözünür.Sıcaklık arttıkça çözünürlüğü artar , daha iyi çözünür.

» Sıcaklık arttıkça çözünürlüğü azalan çok az katı vardır. CaCl₂, NaNO₃,KNO₃ katılarının çözünürlüğü sıcaklıkla artarken, Ce₂SO₄ katısının çözünürlüğü sıcaklık arttıkça azalır.

» CaCl₂, NaNO₃,KNO₃ katılarının çözünürlüğü sıcaklıkla Çok Artarken NaCI tuzunun çözünürlüğü sıcaklık artışından az etkilenir.,sıcaklıkla Az Artar.

» AgNO₃, KI, NaNO₃,KNO₃ katılarının çözünürlüğü sıcaklıkla artarken Endotermik (ısı alan) olan maddelerin sudaki çözünürlüğü sıcaklıkla artar.

b) Ekzotermik Çözünmelerde Sıcaklığın Çözünürlüğe Etkisi

Gazların sıvılardaki çözünürlüğü Ekzotermik yani ısı verecek şekilde
gerçekleşir

Ekzotermik Çözünmelerde Sıcaklıkla Çözünürlük arsında ters orantı vardır

SICAKLIK α 1/ÇÖZÜNÜRLÜK

Sıcaklık Arttıkça            Çözünürlük Azalır .

Sıcaklık Azaldıkça         Çözünürlük Artar

» Sıcaklık arttıkça gazların sudaki çözünürlüğü azalır.

» Ekzotermik çözünmelerde En İyi Çözünürlük Düşük Sıcaklıkta (SOĞUKTA) gerçekleşir.

» Gazoz,maden suyu ve bazı gazlı soğuk içeceklerin soğukta daha iyi çözünmesinin sebebi budur.

Çünkü gazozda gazlar sıvıda çözünmektedir,yani çözünürlüğü ekzotermiktir.

2.BASINÇ

( Basıncın Çözünürlüğe Etkisi)

a) Katı ve sıvı çözeltilerde  Basıncın Çözünürlüğe Etkisi

• Katıların ve sıvıların sudaki çözünürlüğü basınçla değişmez. Yani basıncın Endotermik Çözünmelere bir etkisi yoktur

• Şekerli suyun basıncını artırsak da azaltsak da çözünürlüğünün değişmemesinin sebebi budur.

b) Gaz çözeltilerinde Basıncın Çözünürlüğe Etkisi

Ekzotermik Çözünmelerde genelde Basınçla Çözünürlük arasında doğru orantı vardır

BASINÇ α ÇÖZÜNÜRLÜK

Basınç Arttıkça Çözünürlük Artar

Basınç Azaldıkça Çözünürlük Azalır

» Gazların çözünürlüğü basınçla artar.

» Bir gazın çözünürlüğü kısmi basıncıyla orantılıdır. Çünkü basınçtaki artış gaz moIeküllerinin çözücünün yüzeyine çarpma hızında artmaya neden olur

» Ekzotermik çözünmelerde En İyi Çözünürlük Yüksek Basınçta gerçekleşir.

» Normal şartlarda atmosfer basıncı 1 Atm dir. Ama Gazoz,maden suyu gibi içeceklere 5-6 atm basınç uygulanarak kapaklandırma yapılır.Çünkü ekzotermik çözünmelerde basınç arttıkça çözünürlük artar.

3. ORTAK İYON ETKİSİ

Bir maddenin sudaki çözünürlüğü daha önce çözünmüş olan maddelerden etkilenir. Ortamda bulunan maddelerin çözeltiye verdikleri iyonlar çözünecek maddenin çözeltiye vereceği iyonlar ile ortak ise çözünmeye engel olur ve çözünürlüğü düşürür.

Ortak iyonların derişimi arttıkça yeni maddenin çözünürlüğü azalır.

Örnek:

KCl bileşiği; NaCl bileşiğinde mi , MgCl₂ bileşiğinde mi , yoksa AlCl₃ bileşiğinde mi daha çok çözünür?

KCl →K⁺ + Cl^–

NaCl →Na⁺ + Cl^–

MgCl₂ →Mg⁺² + 2Cl^–

AlCl₃ → Al⁺³ + 3Cl^–

Ortak iyon Cl^– iyonu ; .En fazla bulunduğu bileşik 3mol Cl^– iyonuyla AlCl₃ bileşiği;bu bileşikte çözünürlüğü en düşük olur,

En az bulunduğu iyon 1mol Cl^– iyonuyla NaCl bileşiği;bu bileşikte çözünürlüğü en yüksek olur,

KCl içindeki çözünürlüğü sıralarsak; NaCl > MgCl₂ >AlCl₃

​4. MADDE CİNSİ 

Bir maddenin çözünürlüğü çözücünün ve maddenin cinsine bağlıdır.Bazı temel kurallar vardır

» Polar bileşikler polar çözücülerde daha iyi çözünür..

» Apolar bileşikler apolar çözücülerde daha iyi çözünür.

⇒Polar olan Alkoller , Polar Olan Suda iyi çözünür.

⇒Apolar olan Gres Yağı Apolar Olan Benzende iyi çözünür, ama Polar Olan Suda iyi çözünmez.

⇒Apolar olan Yağlı boya Apolar Olan Tinerde iyi çözünür, ama Polar Olan Suda iyi çözünmez.

⇒Apolar olan Yağlı Boya Polar Olan Suda iyi çözünmez,ama Apolar Olan Tinerde iyi çözünür,

⇒ En iyi polar çözücüler; su, tuz ruhu, çamaşır suyu, amonyak, etil alkol vb

»  İyonik bileşikler genelde polar maddelerde iyi çözünür, Apolar maddelerde iyi çözünmez,

İyonik bileşik olan NaCI Polar Olan Suda çok çözünür, ama Apolar Olan Benzende iyi çözünmez

⇒  İyonik bileşiklerin sudaki çözünürlükleri farklı olabilir.

İyonik bileşik olan CaCO₃ suda iyi çözünmezken, Na₂CO₃ çok çözünür

İyonik bileşiklerin büyük bir çoğunluğu suda kolaylıkla çözünür.  iyonik bileşiklerin hepsi suda  çok iyi  çözünür diyemeyiz,genelde iyi çözünür deriz.